دمودکس چیست؟
دمودکس یک انگل خارجی اجباری است که داخل یا نزدیک واحد پیلوسباسه یافت می شود. انگل های اجباری obligate بدون میزبان نمی توانند زنده بمانند. انگل های خارجی ecto-parasite روی سطح بدن میزبان زندگی می کنند. واحد پیلوسباسه pilo-sebaceous unit به مجموعه فولیکول مو و غدد سباسه گفته می شود.
انواع دمودکس
دمودکس نوعی کنه یا mite است که 65 گونه species مختلف دارد که دو گونه از آنها توسط انسان میزبانی می شود:
دمودکس فولیکولاروم
دمودکسی که در دهانه فولیکول مو زندگی می کند.
آلودگی با این نوع انگل شیوع بیشتری دارد و در ناحیه صورت بیشتر متمرکز است.
طول آن 0.3 تا 0.4 میلی متر است
دمودکس برویس
دمودکسی که در غدد چربی زندگی می کند.
آلودگی با این نوع انگل گستردگی بیشتری در سطح بدن دارد و در ناحیه قفسه سینه و گردن بیشتر یافت می شود.
طول آن 0.15 تا 0.2 میلی متر است
یادآوری: به آلودگی انگلی Infestation و به آلودگی میکروبی Infection گفته می شود.
مورفولوژی دمودکس
انگل های دمودکس از دسته بندپایان (arthropod ها) هستند. بدنی دراز و نیمه شفاف دارند و بدنشان از دو قسمت به هم چسبیده تشکیل شده است. هشت عدد پای کوچک به یکی از بخش های بدن دمودکس وصل است. این انگل ها یا به عبارت دقیقتر کنه های انگلی با همین پاها شب ها با سرعت 8 تا 16 میلیمتر بر ساعت از حفره شان بیرون می آیند و روی سطح پوست حرکت می کنند. اما روزها به حفره شان بر می گردند.
این جانداران را با چشم غیرمسطح به سختی می توان دید اما زیر میکروسکوپ به خوبی دیده می شوند.
اندازه دمودکس
طول دمودکس فولیکولاروم بالغ، بین 0.3 تا 0.4 میلی متر است. طول دمودکس برویس بالغ، بین 0.15 تا 0.2 میلی متر است.
دمودکس ها دارای جنسیت نر و ماده هستند. اندازه نرها بزرگتر از اندازه ماده ها است. دمودکس های ماده گردتر و کوتاه تر هستند.
غذای دمودکس
دمودکس با دهان پین مانندش سلولهای مرده، سبوم و هورمونهای انباشته شده در فولیکول مو را می خورد.
نواحی مستعد آلوده شده به انگل دمودکس
جاهایی از صورت و بدن که غدد سباسه بیشتری دارد (نواحی سبوره ای seborrheic regions) مستعد آلوده شده به انگل دمودکس است. این نواحی عبارتند از:
اگر تعداد دمودکس در هر واحد پیلوسباسه بیش از 5 عدد باشد یا دمودکس به داخل درم نفوذ کند می گوییم آلودگی به انگل دمودکس ایجاد شده است.
چرخه زندگی انگل دمودکس
دمودکس ها دارای جنسیت نر و ماده هستند. جفت گیری (Mating) داخل دهانه فولیکول مو انجام می شود. دمودکس ماده 12 ساعت بعد از جفت گیری تخم (egg) های حاصل از این جفت گیری را داخل فولیکول مو یا داخل غدد چربی رها می کند. بعد از 3 تا 4 روز لاروها (larvae)ی شش پا سر از تخم بیرون می آورند. بعد از 14 روز و بعد از دو تغییر شکل دیگر، بالغ می شوند و قادر به تولید مثل خواهند بود.
طول عمر انگل های دمودکس معمولا 30 تا 90 روز است و در این مدت آنها چندین بار جفت گیری کرده و تولید مثل می کنند.
بیماری زایی انگل دمودکس
دمودکس ها به چند روش بیماری زایی می کنند:
روش اول- دمودکس ها مواد زائدی را که در طول عمر در بدنشان انباشته شده را تا هنگام مرگ در خود نگاه می دارند و پس از مرگ و متلاشی شدن آنها را آزاد می کنند. این مواد زائد باعث انسداد فولیکول موها و منافذ پوست شده و التهاب زایی می کند.
روش دوم - باکتری ها روی آنها سوار می شوند و در واقع نقش وسیله نقلیه باکتری ها را ایفا می کنند
روش سوم- شرایط درمان را سخت می کنند. از نفوذ اکتیوها به داخل نقاط اثر یعنی فولیکول موها و غدد چربی جلوگیری می کنند.