قبل از اینکه در مورد لک هورمونی توضیح دهیم لازم است بدانیم که اصلا هورمون چیست. هورمون ها هم در بدن جانوران و هم در بدن گیاهان تولید می شود تا فعالیت های زیستی موجود زنده را تنظیم کنند.
در بدن انسان و سایر حیوانات هورمون معمولا توسط غدد، ترشح می شود اما در گیاهان، اندام خاصی برای ترشح هورمون وجود ندارد.
هورمون چیست؟
هورمونها مولکولهای شیمیایی هستند که در نقش پیام رسان توسط غدد درون ریز بدن تولید می شوند. این پیام رسان ها از طریق جریان خون به اندامها و بافتهای مختلف بدن منتقل می شوند و به آنها میگویند که چه کاری را در چه زمانی انجام دهند. به عنوان مثال هورمونهای تیروئید متابولیسم بدن را کنترل می کنند.
هورمونهای تیروئید عبارتند از تری یودوتیرونین و تیروکسین. این هورمونها با افزایش میتوکندری در سلولها، افزایش سنتز پروتئین، افزایش سرعت شکسته شدن چربی و کربوهیدرات و افزایش تولید حرارت (با شتاب دادن به فرایندهای متابولیکی) و حساس کردن بدن به آدرنالین عمل می کنند. هورمونهای تییروئید غذا را به انرژی تبدیل کرده، رشد و ترمیم را حمایت می کنند و تعادل متابولیکی بدن را حفظ می کنند.
هورموهایی که در تشکیل لک ملاسما نقش دارند
دو هورمون اصلی که در تشکیل لک های ملاسما یا لک های هورمونی نقش دارند پروژسترون و استروژن هستند.
پروژسترون با فعال سازی رسپتورهای پروژسترون و همچنین اثر بر فاکتور رونویسی ژن تیروزیناز می تواند باعث تحریک ملانوسیت ها شود.
استروژن با افزایش سطح هورمون تحریک کننده ملانوسیت و با تغییر تغییرات اپی ژنتیکی می تواند باعث لک هورمونی یا ملاسما شود.
لک هورمونی
سلول ملانوسیت توسط هورمون ها تحریک می شوند. مهمترین هورمون تحریک کننده ملانوسیت هورمون MSH است اما وقتی در مورد لک های هورمونی صحبت می کنیم پای دو هورمون دیگر به میان می آید:
Estrogen = استروژن
Progesterone = پروژسترون
ملاسما یا لک هورمونی یک کاندیشن یا عارضه پوستی است که با علائمی مثل پچ های قهوه ای، خاکستری، آبی خاکستری روی پوست صورت نمایان می شود. این لک های تکه ای معمولا روی گونه ها، پیشانی، بینی ، چانه و بالای لب بالا ظاهر می شوند. ملاسما در خانم ها رایج تر است بخصوص سنین باروی و با تغییرات هورمونی مثل بارداری یا استفاده از قرصهای هورمونی ضدبارداری تشدید می شود.
علت اصلی ملاسما هنوز ناشناخته است اما نورخورشید، نوسانات هورمونی و عوامل ژنتیکی نقش بسیار مهمی دارند. نور خورشید خیلی عامل مهمی است به همین خاطر استفاده از ضدآفتاب ودوری از نور آفتاب درمدیریت این عارضه بسیار کلیدی هستند.
محصول آموزشی مرتبط با این مبحث
هشت پا – کارگاه لک به زبان ساده
تومان1,700,000فیلم ضبط شده وبینار آموزشی هشت پا، یا همان کارگاه لک به زبان ساده با سرفصل هایی پیرامون مشکلات پوستی ناشی از لک ، آناتومی، عوامل ایجاد، پیشگیری، درمان و تمام موارد مرتبط با آن می باشد. این DVD شامل یک ساعت مطالب پیش نیاز 6 ساعت آموزش کامل ،فیلم پرسش و پاسخ ها ،همراه بافایل PDF اسلایدها می باشد.
آیا قرص های ضدبارداری می توانند باعث لک هورمونی شوند؟
استفاده از قرصهای ضدبارداری هورمونی که حاوی استروژن و پروژسترون باشند می توانند منجر به بدتر شدن ملاسما شوند. از این قرص ها گاهی برای هورمون درمانی جایگزینی (جهت مدیریت علائم یائسگی) استفاده می شود.
hormone replacement therapy = هورمون درمانی جایگزینی
menopausal symptoms = علائم یائسگی
نقش پروژسترون
پروژسترون با اتصال به رسپتور اختصاصی اش روی ملانوسیت، مسیرهای پیامرسانی داخل سلولی را فعال کرده و باعث رونویسی ژن تولید تیروزیناز می شود. پروژسترون با فعال سازی فاکتور رونویسی به افزایش تولید تیروزیناز کمک می کند. فاکتورهای رونویسی به نواحی خاصی از DNA متصل شده و رونویسی ژن تیروزیناز را افزایش می دهند.
در طول چرخه قاعدگی پروژسترون توسط جسم زرد تخمدان تولید می شود تا دیوار رحم را ضخیم نموده و آن را برای لانه گزینی تخمک بارور آماده کند. در صورت عدم باروری، سطح پروژسترون کاهش یافته، آندومر ریزش کرده و قاعدگی شروع می شود.
در صورت باروری، پروژسترون برای حمایت از جنین در حال رشد (تخمک بارورشده) وحفظ آن در دیواره رحم زیاد می شود.
علاوه بر بارداری، عوامل زیر نیز می توانند باعث افزایش پروژسترون شوند:
قرصهای ضدبارداری حاوی پروژسترون و استروژن
داروهای هورمون درمانی جایگزینی
کیست های تخمدان مثل کیست جسم زرد
اختلالات آدرنال مثل هایپرپلازی مادرزادی آدرنال
نقش استروژن
عوامل زیر باعث افزایش استروژن می شوند:
قرصهای ضدبارداری حاوی استروژن
داروهای درمان جایگزینی هورمون (هورمون تراپی)
چاقی: هرچه بدن چاق ترباشد استروژن بیشتری در آن تولید می شود.
استرس: استرس مزمن با افزایش سطح کورتیزول تعادل استروژن و پروژسترون را به هم می زند
سندرم تخمدان پلی کیستیک و برخی بیماری های آدرنال می تواند به افزایش سطح استروژن بدن منجر شود
رژیم غذایی: غذاهای به شدت فراوری شده، گوشت قرمز، نداشتن فیبر در رژیم غذایی می تواند منجر به افزایش سطح استروژن شود.