تفاوت سولفات و سولفونات
گاهی اوقات با خواندن بخش ترکیبات شامپوها به ترکیباتی برخورد می‌کنیم که شبیه سولفات‌ها هستند مانند سولفولورات، سولفوسوکسینات و سولفواستات، اما شامپو به عنوان شامپوی بدون سولفات معرفی شده است. برای اینکه بدانیم این شامپو واقعاً بدون سولفات است یا نه، باید نگاهی دقیق‌تر به شیمی این ترکیبات بیندازیم. این گونه ترکیبات در واقع از خانواده سولفونات‌ها هستند که تفاوت‌هایی با خانواده سولفات‌ها دارند.
سولفونات‌ها به‌طور کلی ملایم‌تر از سولفات‌ها هستند. از نظر شیمیایی نیز تفاوت‌هایی میان این دو گروه وجود دارد. در سولفات‌ها گروه SO₄ وجود دارد، در حالی که در سولفونات‌ها گروه SO₃ وجود دارد. در سولفات‌ها پیوند C-O-S وجود دارد، در حالی که در سولفونات‌ها پیوند C-S وجود دارد. این تفاوت‌های مولکولی باعث می‌شود که سولفونات‌ها خواص ملایم‌تری نسبت به سولفات‌ها داشته باشند و برای پوست‌های حساس و موهای خشک مناسب‌تر باشند. بنابراین، شامپویی که از سولفونات‌ها استفاده می‌کند، اگرچه ممکن است مشابه شامپوهای سولفاتی باشد، اما در واقع به عنوان شامپوی ملایم‌تری شناخته می‌شود که می‌تواند به پوست و مو آسیب کمتری وارد کند.
سولفات چیست؟
سولفات‌ها (Sulfates): سولفات‌ها دارای گروه SO₄ هستند که به یک یون فلزی یا یک ماده فعال متصل می‌شود. در ترکیبات سولفاتی، پیوند C-O-S وجود دارد که این ساختار شیمیایی می‌تواند باعث ایجاد کف زیاد و قدرت تمیزکنندگی بالا شود. این ترکیبات می‌توانند برای پوست و مو کمی تحریک‌کننده باشند و در بعضی از افراد خشکی یا حساسیت ایجاد کنند.
سولفونات چیست؟
سولفونات‌ها (Sulfonates): سولفونات‌ها دارای گروه SO₃ هستند که به یک زنجیره کربنی متصل می‌شود. در این ترکیبات، پیوند C-S وجود دارد. این ویژگی شیمیایی باعث می‌شود که سولفونات‌ها نسبت به سولفات‌ها ملایم‌تر عمل کنند و عموماً اثر کمتری بر خشکی یا تحریک پوست دارند. به همین دلیل، بسیاری از شامپوهای بدون سولفات از سولفونات‌ها به عنوان جایگزین استفاده می‌کنند.
تفاوت سولفات و سولفونات
سولفات‌ها: به دلیل قدرت تمیزکنندگی بالایی که دارند، در محصولات شوینده برای تمیز کردن موثر پوست و مو استفاده می‌شوند. اما به دلیل خواص قوی‌ترشان، برای پوست‌های حساس یا افرادی که به مواد شیمیایی حساسیت دارند، ممکن است باعث خشکی و تحریک شوند.
سولفونات‌ها: به‌طور کلی، در مقایسه با سولفات‌ها، ملایم‌تر هستند و در محصولات مخصوص پوست‌های حساس یا برای افرادی که به مواد شیمیایی حساسیت دارند، استفاده می‌شوند. این ترکیبات همچنان خاصیت پاک‌کنندگی خوبی دارند، اما اثر کمتری بر خشکی پوست و مو دارند.
سولفونات‌ها معمولاً به عنوان جایگزین ملایم‌تر برای سولفات‌ها در شامپوها و محصولات مراقبتی پوست و مو استفاده می‌شوند. بنابراین، شامپوهای بدون سولفات معمولاً از این ترکیبات سولفوناتی برای حفظ خواص ملایم و پاک‌کنندگی استفاده می‌کنند
تمرین: آیا شامپویی با این ترکیبات، بدون سولفات است؟
در ترکیب این محصول، موارد زیر نقش سورفکتانت (مواد فعال سطحی) را دارند که به تمیزکنندگی و ایجاد کف کمک می‌کنند:
Sodium C14-16 Olefin Sulfonate
این ترکیب یک سورفکتانت سولفوناتی است که برای شستشو و پاکسازی پوست و مو استفاده می‌شود و جایگزین ملایم‌تری برای سورفکتانت‌های سولفاتی است.
Cocamidopropyl Betaine
این ترکیب یک سورفکتانت آمفوتریک است که از نارگیل مشتق می‌شود و علاوه بر تمیزکنندگی، به ایجاد کف و لطافت بیشتر پوست و مو کمک می‌کند.
Sodium Methyl 2-Sulfolaurate
این نیز یک سورفکتانت سولفوناتی است که در ترکیب شامپو برای تمیز کردن و از بین بردن چربی‌ها استفاده می‌شود.
Sodium Lauryl Sulfoacetate
این ترکیب هم یک سورفکتانت سولفوناتی است که مانند دیگر سورفکتانت‌ها عمل می‌کند و در بسیاری از شامپوهای ملایم به کار می‌رود.
این ترکیبات، همگی به عنوان سورفکتانت‌ها در این محصول عمل می‌کنند تا مو و پوست را تمیز کنند و کفی ملایم ایجاد نمایند.
با توجه به ترکیبات ذکر شده در لیست مواد تشکیل‌دهنده، این شامپو می‌تواند به عنوان شامپوی بدون سولفات محسوب شود. دلیل این امر این است که این محصول از سورفکتانت‌های سولفاتی استفاده نمی‌کند بلکه از سورفکتانت‌های سولفوناتی (مانند Sodium C14-16 Olefin Sulfonate و Sodium Methyl 2-Sulfolaurate) بهره می‌برد.
سورفکتانت‌های سولفوناتی مانند Sodium C14-16 Olefin Sulfonate و Sodium Lauryl Sulfoacetate مشابه سورفکتانت‌های سولفاتی (مثل Sodium Lauryl Sulfate) عمل می‌کنند، اما به‌طور کلی ملایم‌تر و کم‌خطرتر برای پوست و مو هستند. این ترکیبات باعث می‌شوند که شامپو بتواند در دسته شامپوهای بدون سولفات قرار بگیرد، چرا که معمولاً سولفات‌ها می‌توانند موجب خشکی یا تحریک پوست شوند، در حالی که سورفکتانت‌های سولفوناتی چنین اثرات منفی‌ای را به حداقل می‌رسانند.
بنابراین، این شامپو بدون سولفات به شمار می‌آید و برای افرادی که پوست حساسی دارند یا تمایل به استفاده از محصولات ملایم‌تر دارند، مناسب است.
