افزایش نفوذ به پوست با مواد شیمیایی

یکی از راه کارهای افزایش نفوذ ترکیبات به داخل پوست، استفاده از موادی است که به آنها مواد شیمیایی نفوذ دهنده یا Chemical penetration enhancer  گفته می شود. اگر آب را یک ماده شیمیایی بدانیم پرکاربرد ترین ترکیب از این خانواده آب است. اثر رطوبت در افزایش نفوذ ترکیبات موثره محصولات مراقبت از پوست درمقاله جداگانه ای در موردش صحبت شد. الکلها، استر اسیدهای چرب (مثل ایزوپروپیل میریستات)، گلایکول ها مثل پروپیلن گلایکول، پیرولیدون ها، فسفولیپیدها و سورفکتانتها از دیگر ترکیبات این خانواده می باشند.

افزایش نفوذ به پوست با الکل ها

بعد از آب، مهمترین ماده شیمیایی افزایش دهنده نفوذ ترکیبات به داخل پوست الکل است. جایی که مشکل حلالیت در آب وجود داشته باشد، اتانول به کمک می آید. الکل دو نقش مهم در افزایش نفوذ به پوست دارد:

در غلظت های پایین مولکولهای الکل با مولکولهای آب دوقطبی های لایه شاخی (همان ملات سیمانی دیوار آجری) جایگزین شده و ساختار منظم آن را به هم می زند. همچنین مولکولهای ماده موثره را با خود حمل می کند و به داخل پوست می برد.

در غلظت بالا، الکل قادر است لیپیدها و پروتئین های لایه شاخی را خارج نموده و ایجاد روزنه هایی می کند که به نفوذ داروها و ترکیبات موثره می انجامد.

علاوه بر اتانول، الکل های چرب هم در افزایش نفوذ ترکیبات موثر هستند. مثلا دکانول نفوذ ملاتونین به داخل پوست را افزایش می دهد.

افزایش نفوذ به پوست با استر اسیدهای چرب

اگر به لیست تشکیل دهنده ترکیبات محصولات آرایشی بهداشتی و پوستی نگاه دقیق تری داشته باشیم نام مواد شیمیایی مثل ایزوپروپیل میریستات و پروپیلن گلایکول مونو کاپریلات را می بینیم. این ترکیبات هم می توانند به افزایش نفوذ ترکیبات موثره کمک کنند. مثلا بخش میریستات ایزوپروپیل میریستات، وارد بخش لیپوفیل می شود. بخش ایزوپروپیل آن، در قسمت قطبی قرار می گیرد و با بخش لیپیدی برهمکنش می کند.

افزایش نفوذ به پوست با پروپیلن گلایکول

پروپیلن گلایکول به عنوان کمک حلال در محصولات موضعی مدت ها است که استفاده می شود و در بین مواد شیمیایی یک نفوذ دهنده شناخته شده و جا افتاده است. پروپیلن گلایکول با حل کردن آلفا کراتین ها ضریب نفوذ داروها به داخل پوست را افزایش می دهد.

افزایش نفوذ به پوست با فسفولیپیدها

اثر فسفولیپیدها در افزایش نفوذ به پوست، تحت عنوان حامل های لیپیوزومی مطالعه شده است و جای دیگری در موردشان صحبت شده است. فسفولیپیدها به دو شکل عمل می کنند:

1. روی سطح لایه شاخی را می پوشاند و با ممانعت از تبخیر آب، رطوبت پوست راافزایش میدهند.
2. به عنوان حامل، با لیپیدهای لایه شاخی برهمکنش کرده و مولکول های مواد موثره را به داخل پوست نفوذ می دهد.

اطلاعات بیشتر در مورد اثر لیپوزوم ها

افزایش نفوذ به پوست با سورفکتانتها

در فرمولاسیون محصولات موضعی مراقبت از پوست می توان از انواع سورفکتانت ها برای افزایش نفوذ ترکیبات موثره استفاده نمود. رایج ترین سورفکتانت آنیونی، سدیم لوریل سولفات است که روی پوست با اثرگذاری روی مسیرهای بین سلولی و درون سلولی می توانند نفوذ را افزایش دهند. البته این ترکیبات موجب افزایش تحریک و خارش پوست می شوند. سدیم لوریل سولفات لایه شاخی را متورم نموده و کراتین متورم شده آب بیشتری جذب می کند و این موجب افزایش جذب مولکول های دارو و مواد موثره می گردد.

سورفکتانت های کاتیونی در افزایش نفوذ ترکیبات موثرتر عمل می کنند اما تحریک پوستی شان بیشتر است.

ماده شیمیایی نفوذ دهنده باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

1- سمی نباشد. روی پوست اثر تحریکی و آلرژیک نداشته باشد

2- نفوذ را به صورت یکطرفه افزایش دهند و کاری نکند که جریان مواد معکوس شود

3- اثری که روی پوست میگذارند دائمی نباشد.

با توضیحاتی که داده شد مشخص است که ماده شیمیایی نفوذ دهنده ایده آل وجود ندارد و هر یک از موادشیمیایی نفوذ دهنده مزایا و معایبی دارد. به همین علت است که سایر روش های نفوذ به پوست استفاده می شود.

یکی دیگر از روش های افزایش نفوذ مواد موثره و ترکیبات محصولات آرایشی بهداشتی و مراقبت از پوست به داخل پوست استفاده از مواد شیمیایی است. مواد شیمیایی نفوذ دهنده

دوستان سلام احسان حسنانی هستم. از سری ویدئوهای آموزشی روش های نفوذ به پوست امروز در قسمت دهم از دهم می خواهم در مورد روشی صحبت کنم که به آن کمیکال پنتریشن اِن هنسر (Chemical penetration enhancers) می گوییم که انگلیسی آن هم این جا برایتان نوشتم. اگر آب را یک ماده شیمیایی بدانیم مهمترین ترکیب از این دسته آب است. افزایش رطوبت پوست در ویدئوهای قبلی گفتیم که باعث افزایش نفوذ ترکیبات می شود. یک ویدئوی جداگانه در مورد آب و روش افزایش رطوبت صحبت کردیم به منظور افزایش نفوذ. امروز می خواهم در مورد بقیه مواد شیمیایی صحبت کنم.

 بعد از آب نوبت می رسد به الکل. الکل جایی که محدودیت انحلال داشته باشیم الکل را استفاده می کنیم. جایی که یک ماده ای بخواهد استفاده شود که در آب خوب حل نمی شود الکل به کمکش می آید و حلالیت آن را افزایش می دهد. الکل یک حلال بسیار خوب است. ضمن این که می تواند کمک کند به افزایش نفوذ ترکیبات به چه صورت؟ به دو صورت. در غلظت کم الکل می آید در این دو لایه ای های لیپیدی لایه شاخی، این شکلی که خیلی به آن رجوع می کنیم در ویدئوهای قبلی هم بهتان نشان دادم این بخشی از دو لایه ای های لیپیدی لایه شاخی است که به ملات سیمانی و آن دیوار آجری تشبیه شد. الکل مولکول های مواد موثره را در خودش حل می کند و در این قسمت قطبی می آورد قرار می دهد، جایگزین مولکول های آب می کند. در غلظت های بالا الکل به خاطر توانایی اش در زدودن لیپیدها و پروتئین ها یا اکسترکت (Extract) کردن آن ها می تواند به افزایش نفوذ ترکیبات کمک کند.

بعد از الکل ها می رسیم به گلایکول ها (Glycol). البته گلایکول ها مثل پروپیلن گلایکول (Propylene Glycol) یک نوع الکل هستند الکل چند عاملی هستند، چند تا عامل الکلی دارند برای آنهایی که به مبحث شیمی علاقه مند هستند. پروپیلن گلایکول به عنوان کمک حلال استفاده می شود، کوسالونت (Co-Solvent) استفاده می شود. مثلا تونرها (Toner) اگر به ترکیباتشان نگاه کنید نوشته الکل و در کنارش پروپیلن گلایکول هم است یا تونرهای فاقد الکل بعضی هایشان حاوی پروپیلن گلایکول است.

 برویم سراغ دسته بعدی استر اسیدهای چرب (Fatty Acid Esters). ایزوپروپیل میریستات (Isopropyl myristate) مثلا. ایزوپروپیل میریستات دو قسمت دارد، ایزوپروپیلش که قطبی است می رود در این قسمت قطبی دو لایه های لیپیدی و میریستاتش می رود در قسمت غیر قطبی یا این زیگزاگی و باعث می شود این تراکم لایه شاخی یک مقدار به هم بخورد و راه برای نفوذ ترکیبات باز شود.

 دسته بعدی فسفولیپیدها (Phospholipid) هستند. فسفولیپیدها موادی هستند که در مبحث لیپوزوم (Liposome) در موردش صحبت کردم. این هم یک اهمیت ویژه دارد به خاطر شباهتی که ساختارش با دو لایه های لیپیدی لایه شاخی دارد به فرم های مختلف که رایج ترین آن ها فرم لیپوزومی است استفاده می کنند. چی بود؟ یک کره های تو خالی که وسطش هسته مرکزی ترکیبات آب دوست مثل ویتامین C را می گذاشتیم در آن جداره لیپیدی ترکیباتی مثل ویتامین های آدِک (ADEK)، A، D، E و K را داخل آن می گذاشتیم و از آن استفاده می کردیم.

 در دسته مواد شیمیایی، سورفکتانت ها (Surfactant) را هم باید نام ببریم. مواد شیمیایی نفوذ دهنده، سورفکتانت ها هم است. سورفکتانت هم در مبحث تونر خیلی مورد توجه قرار می گیرد هر چند که در کرم ها هم ممکن است در درصدهای کم از آن ها استفاده شود. سورفکتانت ها هم می توانند این مسیرهای بین سلولی و درون سلولی را تحت تاثیر قرار دهند و باعث افزایش نفوذ ترکیبات شوند هر چند می دانید که سورفکتانت ها مثل سدیم لوریت سولفات (Sodium laureth sulfate) محرک پوست هستند. یک ماده شیمیایی ایده آل نفوذ دهنده (Chemical penetration enhancer) به پوست ماده شیمیایی است که ایجاد تحریک روی پوست نکند، باعث ایجاد واکنش های آلرژیک نشود، در حالت ایده آل نفوذ را به صورت یک طرفه افزایش دهد. یعنی اگر یک ماده ای داخل پوست رفت چیزی از داخل پوست خارج نشود. ماده شیمیایی نفوذ دهنده ایده آل ماده ای است که اثر دائمی ایجاد نکند، تغییر دائمی روی ساختار لایه شاخی ایجاد نکند یعنی وقتی که زدودیش این کامل برداشته شود پوست به حالت اول برگردد و یک سری شرایط دیگر که در این مقاله ای که به عنوان رفرنس (Reference) من برایتان می گذارم در سایت می توانید دنبالش کنید. ولی یک ماده شیمیایی نفوذ دهنده ایده آل که همه این ها را با همدیگر داشته باشد وجود ندارد. به خاطر همین ما در کنار مواد شیمیایی نفوذ دهنده روش های دیگر را هم داریم، روش های دستگاهی را هم داریم که در موردش ویدئوهای قبلی صحبت شد.

خیلی ممنونم از توجه تان. احسان حسنانی هستم. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به وب سایت من مراجعه کنید هم hosnani.com هم جدیدا سایت ehsanhosnani.com که آنجا مقالاتم را از این به بعد در این سایت می گذارم. روش های ده گانه نفوذ به پوست امیدوارم به شما کمک کرده باشد در فهم صحیح عملکرد مواد موثره محصولات مراقبت از پوست و فلسفه استفاده از دستگاه هایی که در سالن های اسکین کیر (Skin care) استفاده می شود.

سایر روش های افزایش نفوذ به پوست

1- افزایش نفوذ به پوست با کاهش اندازه ذرات

2- افزایش نفوذ به پوست با افزایش دما

3- افزایش نفوذ به پوست با لایه برداری

4- افزایش نفوذ به پوست با روش اولتراسوند

5- افزایش نفوذ به پوست با جریان الکتریکی

6- افزایش نفوذ به پوست با تونل زدن

7- افزایش نفوذ به پوست با لیپوزوم ها

8- افزایش نفوذ به پوست باافزایش رطوبت

9- افزایش نفوذ به پوست با چسباندن به مولکول چرب

10- افزایش نفوذ به پوست با کمک مواد شیمیایی

منابع:

http://www.bioline.org.br/pdf?pr09023

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6046426/pdf/apb-8-169.pdf